24 februari 2011 – Schimmel, achterstallig onderhoud en gentrification


Gepubliceerd op 24 februari 2011

Laatst bijgewerkt op 29 september 2016, 22.02 uur.

    terug

Vocht, kou en schimmel: dat viel hem het meest op in de reacties op het Meldpunt Achterstallig Onderhoud dat de SP begin januari 2011 startte. Aldus Chris Schaeffer (SP Nieuw-West) tijdens zijn presentatie in het stadsdeelkantoor van Nieuw-West, vanmiddag. Hij bood het Zwartboek (1) aan aan portefeuillehouder De Wilt en aan Ankie Verlaan, de vertegenwoordigster van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC). Verlaan erkende de "heel slechte staat van onderhoud" van sommige woningcomplexen... Dit zwartboek verscheen luttele weken na een niet mis te verstane brandbrief van de Woonbond aan de toenmalige minister Donner.

Snel inhalen van achterstallig onderhoud dan? Nou, gisteravond bleek dat bewonerscommissies in het Bewonersplatform hoorden dat daar dit hele jaar vrijwel geen sprake van kon zijn. Wacht u maar even totdat duidelijk is waar de woningcomplexen uit de boedel van het opgeheven FAR WEST naar toe gaan.

Her en der hoorde de SP tijdens haar enquête van bewoners: "Eindelijk wordt er eens naar ons geluisterd". Maar van corporatiezijde hoorde Schaeffer dat er tot 2019 bijna zeker niets gaat gebeuren en wat er daarna wel gebeurt, is nog heel onzeker...

De corporaties Ymere en Stadgenoot leverden volgens een grafiek van de Wijksteunpunten Wonen (2) van de grote corporaties in 2020 verhoudingsgewijs de meeste klachten. De Key en op enige afstand achtereenvolgens de Alliantie Amsterdam, Rochdale en Eigen Haard scoorden het beste. Bezien we de diverse berichten, dan is het wel heel bizar dat naast die grafiek staat dat de onderhoudskosten van de Amsterdamse corporaties "exploderen" (3). Hoezo 'exploderen' als er zo veel onderhoudsachterstanden zijn? Zo lang bewoners hun huur betalen, hoort het onderhoud op orde te zijn, klaar. Komen de monteurs tegenwoordig soms in stoere Cadillac SUV's voorrijden? Of worden de huurpenningen voor heel andere zaken gebruikt?

"Beheer en onderhoud mogen als kerntaak van corporaties worden beschouwd". Aldus minister Donner in antwoord op Kamervragen van Sadet Karabulut (4).

Het Parool meldde gisteren dat de corporaties een 'peildatum' willen hebben van het stads-/stadsdeelbestuur (5). Paulus de Wilt vanmiddag: "dat zou de corporaties het recht geven, het onderhoud te stoppen..."

Toen vroeg in 2010 de sloop-/nieuwbouwplannen de koelkast in gingen, werd ons bewonersplatform met nadruk gewaarschuwd: nú moet je oppassen! Want wedden dat het onderhoud achterblijft en dat daardoor het argument dat er nodig gesloopt moet worden straks nóg gemakkelijker geloofd wordt...


Foto: Vernieuwingsgebied in Slotermeer noord. Welke gemeenschappelijke waarde is hier in het geding?
En: wordt hier snel gesloopt of onderhouden...?

  –  naar het begin van de pagina      terug

Een week geleden sprak journaliste Marcia Luyten in de Meervaart nog met plaatsvervangende trots over de successen van de stadsvernieuwing (gentrification); de afgelopen dagen bombardeerde Het Parool ons met forse artikelen over schimmels, vochtklachten en jarenlange verwaarlozing.... Allerlei opvattingen vliegen daar en elders voorbij. De een wil een snelle aanpak van het achterstallig onderhoud, de ander wil zo snel mogelijk door met grootschalige sloop/nieuwbouw. Weer anderen (6) wijzen er op dat bewoners zelf een grote verantwoordelijkheid dragen voor de dramatisch in beeld gebrachte problemen: te weinig ventileren én verwarmen, de verkeerde verf op een oude laag aanbrengen en dergelijke. Smit: "De problemen met condens en schimmel hebben niets te maken met enkel glas, het ontbreken van centrale verwarming of het hebben van maar één (gas-)kachel. Ze hebben ook niets te maken met de uitgestelde sloop maar alles met verkeerd woongedrag". Als dat waar is, zal sloop/nieuwbouw of renovatie weinig helpen...

Indien het in de woning koud is door tocht en/of te weinig verwarming, of door in het koude seizoen té weinig te stoken met de ramen wagenwijd open ('luchten'), dan loopt het 'dauwpunt' gemakkelijk op tot dicht bij de dan heersende, lage temperatuur in huis, met als gevolg: grote kans op condens en vervolgens schimmel en dergelijke. Het dauwpunt is kort gezegd de temperatuur waarbij vocht in de lucht gaat condenseren (7). Bij het douchen en koken wordt betrekkelijk veel damp geproduceerd. En hoe dan ook ademen we 24 uur per etmaal een hele partij warme waterdamp uit – schimmels wachten er op, op het koude raamkozijn, bij de dakrand en op andere plaatsen waar weinig warme lucht langs kan stromen! Alleen maar luchten helpt in het koude jaargetijde niet om condens en schimmel te voorkomen, integendeel! Een beter advies is, per etmaal niet meer dan zo'n 15 minuten te luchten en dat zeker niet te doen vlak voor het slapen gaan.

Bij luchten creëer je een tijdelijke luchtstroom, door ramen tegen elkaar open te zetten. Sluit je de ramen weer, dan is het effect na een half uur weg. Bij ventileren zorg je ervoor dat de lucht via ventilatieroosters of kleine kieren continu ververst wordt, vermengd met verse buitenlucht. Het is zaak om continu te ventileren. Helaas leggen veel verhuurders dit niet goed uit, en hierdoor dragen ze wel bij aan verloedering.

Weekblad De Echo kopte op 2 maart met chocoladeletters: "Rapport: Oude flats ongezond". Nou, als flats uit 1957 vanwege ouderdom ongezond zijn, hoe ongezond moeten dan de soms honderden jaren oude woningen in de Pijp, de Jordaan of tussen de Spuistraat en de Herengracht wel zijn? Die zijn veelal zeer gewild en dus peperduur. Onzin dus en gelukkig staat in het artikel zelf informatie die de situatie beter weergeeft.

Het is met woningen min of meer als met computers: het is een 'koud kunstje' om een nieuwe computer of woning neer te zetten, maar de werkelijke gebruikswaarde en de belangrijkste kosten komen pas aan de orde tijdens de jaren daarna, bij het gebruik en het beheer, het onderhoud enzovoorts. Daarbij is het gedrag van zowel bewoners als verhuurders van cruciaal belang, plus – voor de woonomgeving – de lokale overheid. Overigens waren schimmel en condens bepaald niet de enige klachten die de SP had verzameld. Er lijkt heel wat meer aan de hand.

In het algemeen, maar zeker ook in Nieuw-West kun je de weerzin van bestuurders tegen onderhoud goed herkennen in de enorme hang naar allerlei nieuw beleid, naar nieuwe, grootse projecten zoals rond de Sloterplas, maar ook in het schrappen van allerlei budgetten voor het onderhoud van basale zaken in de openbare ruimte en de voorzieningen. De Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer waarschuwde in een interview met Trouw dat er té vaak en té veel nieuw beleid wordt geproduceerd zonder dat goed gelet wordt op de uitvoering of op het halen van de doelen (als die al goed geformuleerd zijn). De Rekenkamer ziet het als een van de grote risico's voor het vertrouwen van burgers in de overheid. Zelfs rechters klagen over de vele slechte wetgeving (8).

Het is wel de vraag of je van bewoners meer verantwoordelijkheid voor hun woning en woonomgeving kunt verlangen, wanneer de bestuurders:

En dat wringt helemaal wanneer het om forse ingrepen in de directe woon- en leefsituatie van die bewoners gaat.

Het Bewonersplatform Geuzenveld-Slotermeer en diverse aan haar gelieerde bewonersorganisaties maken er zich sterk voor dat bewoners van Nieuw-West zelf als eerste profiteren van ingrepen in hun directe woon- en leefsituatie. En dat bewoners:


  –  naar het begin van de pagina      terug

De overheid heeft volgens de Grondwet "de zorg (voor) de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu (9)." Daar maakte Schaeffer dan ook vanmiddag gebruik van door portefeuillehouder De Wilt aan te spreken. Deze kaatste het balletje onmiddellijk terug door Schaeffer c.q. de deelraad om geld te vragen om op dit terrein (meer) actie te ondernemen... Dit was niet het eerste moment in deze discussie waarop sommigen het zwartepietenspelletje herkenden. Eerder werd al gewezen naar de corporaties en de stadsdeelbesturen die dat onder elkaar zouden doen.

Intussen erkent het bestuur van stadsdeel Nieuw-West in een brief van 1 maart aan B&W van Amsterdam, dat er "zeer schrijnende situaties zijn als gevolg van langdurig achterstallig onderhoud in afwachting van vernieuwing" en dat "de kwaliteit van de openbare ruimte grotendeels zo slecht is dat het onverantwoord is langer te wachten met groot onderhoud" (10).

Hoofddoel van de brief is – vooral financiële – hulp te krijgen van de centrale stad nu er forse meningsverschillen bestaan tussen corporaties en stadsdeelbestuur over de afspraken die zij op 11 januari 2008 in de zogenaamde 'Raamovereenkomst Parkstad' vastlegden over de grootschalige sloop-nieuwbouw- en renovatieplannen. Dat het de volledige verantwoordelijkheid voor de slechte situatie op zich neemt, blijkt uit de slotzin, waarin het dagelijks bestuur schrijft dat het "de bewoners van Nieuw-West een goede leefomgeving [wil of moet - red.] geven."

Als het op budget aan komt, wordt steeds vaker de 'kredietcrisis' aangehaald. Maar waarom zou er nu te weinig geld zijn voor zoiets simpels als een fatsoenlijke woonsituatie, als er zo lang zo weinig aan onderhoud gedaan is en er ook nog eens zo waanzinnig veel meer geld is dan in de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen Europa wérkelijk helemaal geruïneerd was (11)...?

Tijdens de conferentie over een nieuwe wijkaanpak waar Marcia Luyten vorige week de loftrompet over de stadsvernieuwing stak, was de belangrijkste boodschap wellicht die van Sander Tideman, die de essentiële oorzaken van de kredietcrisis (12) besprak en opriep om nu echt óók aandacht te geven aan veerkracht en duurzame ontwikkeling. Voor die 'veerkracht' zijn sociale en culturele cohesie, gemeenschappelijke waarde en diversiteit belangrijk. Daarbij past een 'inclusieve' en inspirerende bestuursstijl die zeker in de buurten en wijken de bewoners voor vol en verantwoordelijk aanziet en hen ook als zodanig betrekt bij het creëren en instandhouden van een goede woon- en leefsituatie. Werk aan de winkel!

Er waren enkele honderden 'zware' medewerkers van de gemeente, de stadsdelen en de woningbouwcorporaties in de conferentie aanwezig. Wat gaan zij ermee doen? En als het op woningonderhoud aan komt: zouden wij de transformatie van woningbouwcorporatie naar wooncorporatie gaan meemaken?



Inmiddels wijdde Uitgesproken VARA op 28 februari een uitzending aan deze situatie (13). Michel Slager van woningbouwcorporatie Stadgnoot en portefeuillehouder Paulus de Wilt van Amsterdam Nieuw-West beaamden dat de besproken woningen "gewoon slecht" zijn. Vrijwel zeker waren ze dat niet kort na de bouw en oplevering, maar werden ze dat door slecht onderhoud en misschien ook de manier van bewonen. De getoonde woningen zijn waarschijnlijk rond 1956 gebouwd. Slager van Stadgenoot stelde in het interview dat de woningen "onder de kostprijs" verhuurd worden. Maar zouden de verwervingskosten na 54 jaar werkelijk nog steeds niet terugverdiend zijn? Paulus de Wilt benadrukte dat het onderhoud uit de huuropbrengsten betaald zou moeten kunnen worden, en: "Stadgenoot moet "nú wat doen aan die woningen".


De situatie is des te pijnlijker, nu het kabinet volgens berichten van de Woonbond bezig is met plannen voor het verhogen van alle maximumhuren met 120 euro per maand. Dit wordt een algemene maatregel, die geen enkel verband houdt met de kwaliteit van een woning. De huurprijs gaat als gevolg van de maatregel met name omhoog bij nieuwe verhuringen. De hypotheekrenteaftrek wil deze regering echter ongemoeid laten.

Het onderwerp schimmel was in september 2016 in de herhaling: 'Haagse huurwoningen kampen met schimmel', 29 september 2016, op https://www.woonbond.nl/nieuws/haagse-huurwoningen-kampen-schimmel



Het zwartboek van de SP is op te halen bij www.amsterdam.sp.nl. Kijk bij de berichten van donderdag 24 februari 2011.

De presentatie van Sander Tideman was als pdf nog een tijdje op te halen bij www.dmo.amsterdam.nl. De presentatie was goed te bezien als aanvulling of vooruitblik op het boek en was waarschijnlijk verrijkt met nieuwe inzichten en met reacties op het boek van 2009.



  –  naar het begin van de pagina      terug